De beste wensen voor een nieuw jaar: 02022, of Happy 22, zoals we sommigen hebben zien schrijven. Blijkbaar zijn we nu ver genoeg in deze eeuw dat we het aandurven om de jaartallen met slechts twee getallen aan te geven. Hoe dan ook, voor ons zal dit het jaar zijn dat we een boek uitbrengen, Alles Komt Goed – Indrukken uit de Gewortelde Tijd, en dat we op een gegeven moment betaald gaan met deze nieuwbrief. Met dit abonnementsplan lopen we al sinds het begin rond, zie BiP#03, en dit jaar gaan we er verder gestalte aan geven. Stay tuned.

In deze nieuwsbrief duiken we in Web3. Een nieuwe verbeelding en technologische gereedschapskist waarmee aan de toekomst van het internet gebouwd wordt. Maar dat niet alleen, want als Web3 een wijdverbreide realiteit wordt zal dit grote impact hebben op hoe vertrouwen is georganiseerd in onze samenleving, en dat betekent nogal wat.

De architectuur van vertrouwen

🏛

Een hoge mate van onderling vertrouwen is cruciaal voor een goed functionerende democratie. Veel van de spanningen in onze maatschappij hebben ermee te maken dat het vertrouwen zoek is, of dat we in elk geval als samenleving niet meer dezelfde bronnen vertrouwen. Zo is het slecht gesteld met het vertrouwen in experts, wetenschappers, journalisten en politici, en floreren de youtubers, influencers en populisten die verhalen hebben die de status quo en haar elite in twijfel trekken. Maar het gaat niet alleen over vertrouwen in mensen en wat ze zeggen.

Een moderne samenleving draait op een nog fundamentelere vorm van vertrouwen: als iemand je wil overtuigen en je gelooft ’m niet op z’n woord, dan moet diegene bewijs aanvoeren. Documentatie die bewijst dat hij gelijk heeft, of dit nu een foto, een uittreksel van het kadaster of een peer-reviewed paper is.

Dat we meer op documenten dan op mensen vertrouwen is typisch voor een moderne samenleving. In moderne samenlevingen is vertrouwen gebaseerd op een bureaucratische machine van instituties die documenten uitgeven en met stempels zaken autoriseren. Zonder paspoort ben je geen burger, zonder KVK-nummer geen ondernemer en zonder contract is het lastig harde afspraken te maken.

Zonder deze architectuur van vertrouwen zou het onmogelijk zijn een complexe moderne samenleving te bouwen. Maar onze huidige architectuur heeft ook z’n beperkingen, het concentreert macht in instituties, het creëert een regeldruk en complexiteit die lang niet voor iedereen goed te navigeren zijn, en het creëert (onbedoeld misschien) allerlei ongelijkheden. Zo is bijvoorbeeld een gang naar de rechter niet voor iedereen even makkelijk en betaalbaar, en dit zorgt voor rechtsongelijkheid. Het maakt degenen die vermogend zijn machtiger, terwijl het degenen die arm zijn kwetsbaarder maakt. Zie ook weer de toeslagenaffaire, of menig rechtszaak tussen grote multinationals en burgers.

Aan de moderne architectuur van vertrouwen kan dus nog wel wat verbeterd worden. In de komende editie willen we verkennen wat een nieuwe golf aan digitale innovaties die ‘Web3’ wordt genoemd hiervoor kan betekenen. Web3 gaat over cryptomunten zoals Bitcoin, smart contracts op blockchains zoals Ethereum, en over NFT’s (Non Fungible Tokens) en DAO’s (Decentralized Autonomous Organizations). Nu denk je misschien, dat is allemaal wilde speculatie en opklopperij van durfinvesteerders en techies die hun relatie met de echte wereld volledig kwijt zijn. En dan heb je geen ongelijk, want het is inderdaad best wel een hype circus gaande vol vage termen gevoed door een bijna religieus geloof in technologie. Maar mochten ze slagen, dan zal het niet de eerste keer zijn dat een stel computernerds de wereld verandert.

In deze editie willen we daarom voorbij de hype kijken en pogen te ontrafelen wat Web3 wil. Hoe ziet de volgende iteratie van het web eruit en wat betekent dit voor Big Tech? Kan Web3 de basis worden voor een digitale architectuur van vertrouwen?

Is een ander internet mogelijk?

🌐

Zouden Facebook, Instagram en Whatsapp ooit kunnen verdwijnen, zouden we ze ooit echt gedag kunnen zeggen? Zouden ze ooit opgedoekt kunnen worden omdat er een leuker, beter of transparanter platform om de hoek komt kijken waardoor iedereen en masse overstapt?

Velen van ons hebben een haat-liefdeverhouding met sociale media. Het is handig en leuk, maar ook verslavend. Vaak scrollen we maar doelloos door onze feeds. Overstappen of ons account opzeggen kan, maar wat dan? Wat zijn de alternatieven, en waar blijven dan al onze verzamelde contacten en foto’s?

Op het internet bevinden we ons vaak in walled gardens, binnen de muren van een platform zijn onze vrienden en onze content te vinden en werkt alles soepel, maar zodra we iets mee willen nemen buiten het platform moeten we copy-pasten, screenshots maken, en andere rare omwegen verzinnen om iets van het ene naar het andere platform te krijgen.

Daarnaast kent ieder platform zijn eigen algoritmes die bepalen wat we te zien krijgen, en die vooral het verdienmodel (reclame) van het platform dienen. Alles wordt in het werk gesteld om onze aandacht vast te houden door spektakel, en clickbait en door in te spelen op onze FOMO-gevoelens, met als gevolg filterbubbels, echokamers en een gefragmenteerde publieke ruimte waarin een gedeelde waarheid zoek is geraakt.

In ons tweeluik over het Decentrale Digitale Paspoort (DPP) in #0031 en #0032 verkenden we wat er nodig is om van het world wide web een goed functionerende publieke sfeer te maken. Hierin schreven we hoe een gedecentraliseerde en cryptografisch versleutelde database, zoals een blockchain, het fundament zou kunnen zijn van een nieuwe architectuur van vertrouwen. Het is een mogelijke oplossing om het ontwrichtende publieke domein weer gezond te maken. Wat niet onbelangrijk is want een gezond publiek domein produceert vertrouwen, gemeenschapsgevoel en behoren.

We formuleerden ook een aantal designprincipes waaraan een gezond publiek domein volgens ons moet voldoen. Wij denken dat een gezonde publieke sfeer (1) veilig, (2) transparant en (3) voor iedereen toegankelijk moet zijn, waar (4) op een rationele manier (5) openbare meningen gevormd en besproken kunnen worden door (6) herkenbare leden van de gemeenschap. Op dit moment voldoet het www nog niet aan bovenstaande principes waardoor ons gemeenschapsgevoel onderhevig is aan de middelpuntvliedende krachten van commercieel en politiek opportunisme. In plaats van online burgers zijn we niet meer dan online klikvee.

Het DDP zou tot stand kunnen komen door een combinatie van technologie en wetgeving die voor bepaalde standaarden en verplichtingen zorgen. Maar een gedecentraliseerder internet, zoals dat sinds vorig jaar onder de vlag ‘Web3’ voor het voetlicht wordt gebracht, heeft potentieel verregaande consequenties voor onze economie en samenleving.

Reden genoeg om Web3 eens nader te onderzoeken. Wat is het precies en wat kunnen we er mee?

Wat is Web 1, 2 en 3?

⏭

Web3 is een belofte, een buzzword, een meme. Een term om te communiceren hoe een nieuw soort WWW het huidige paradigma, Web 2.0, zal vervangen. De kern ervan is dat Web3 een internet voorstaat dat opener en decentraler is en dat de waarde die online gecreëerd wordt eerlijker verdeelt.

Een kort overzicht:

💾 Web 1 is het web van de jaren negentig waar we op gingen met pc’s en krakende modems, waar we een Hotmail-account aanmaakten om te e-mailen, met Netscape het www opgingen en met ICQ of MSN met elkaar gingen chatten. Velen denken met nostalgie terug aan deze tijd, toen het internet nog open en avontuurlijk was en nog niet gedomineerd werd door Big Tech.

📱Web 2.0 is in feite het web zoals we het vandaag kennen. Het web als platform waar we alles met elkaar delen, waar we shoppen, kattenfilmpjes bekijken, series bingen, maaltijden bestellen en eindeloos midden in de nacht door feeds scrollen op onze smartphones.

Anders dan in de jaren negentig is het web vandaag een zeer lucratieve sector geworden die gedomineerd wordt door een handjevol monopolisten in Silicon Valley. Naast het individuele comfort dat het huidige internet ons biedt ontwricht het tegelijkertijd onze publieke sfeer, waardoor de gemeenschap fragmenteert. Het is een trade-off waar we ons helaas slecht van bewust zijn.  

Waar we ons wel steeds beter van bewust zijn is de economische en politieke scheefgroei. Web 2.0 concentreert een ontstellende hoeveelheid macht bij maar een paar commerciële partijen. Macht die ook gebruikt wordt: Big Tech kan naar eigen believen burgers en presidenten hun spreekbuis ontnemen. Ze kunnen ongehinderd enorme waarde onttrekken aan de activiteit en content van gebruikers. Waarde die niet direct terugkomt in de samenleving, aangezien lokale belastingen en masse ontweken worden.

✨ De belofte van Web3 is dat het, in potentie, Big Tech van haar macht kan beroven en het web terug kan geven aan zijn gebruikers en aan de gemeenschap.

In #0031 en #0032 hebben we verkend hoe Web3 in potentie de gebroken publieke sfeer kan helen en van onlinegebruikers onlineburgers kan maken. Vandaag willen verkennen hoe dit precies kan werken en wat voor effect Web3 dan heeft op Big Tech. Hoe kan Web3 ons wegleiden uit de walled gardens, closed eco-systems en gecentraliseerde netwerken van Facebook, Google, Apple, Amazon en Microsoft?

Wat Web3 voorstelt is een open, transparante en gedecentraliseerde infrastructuur waarmee Big Tech zich niet ten koste van alles kan verrijken, waarmee gebruikers eigendom nemen van hun data en hun identiteit en waarmee ze zelf kunnen profiteren van de waarde die ze online creëren.

Nog los van hoe Web3 er precies uit zal zien en wat je vindt van crypto of blockchain, heeft deze denkrichting waarde op zich. Het is voor velen als het ware een geloofsartikel, een richting waarin een groep mensen gelooft die aan deze toekomst bouwen. En als idee 1 niet lukt, gaan ze door naar idee 2, struikelend voorwaarts, lerend van hun fouten.

Dat gezegd hebbende is de Web3-gemeenschap allesbehalve eenduidig, sommigen willen gewoon rijk worden, anderen willen utopieën stichten en weer anderen willen simpelweg de technologische mogelijkheden verkennen. Desondanks is er een gemene deler: voor praktisch iedereen zijn Big Tech en de status quo in het algemeen de vijand. Zij zijn immers de oorzaak van wat er mis is met het huidige web.

Een greep naar de macht 

✊

Een van de beste stukken die wij lazen over hoe Web3 zou kunnen slagen in het van de troon stoten van de Web 2.0-reuzen is van Packy McCormick. Alweer een jaar geleden schreef hij Who Disrupts the Disrupters (Not Boring). Hij legt uit hoe lastig het is om te concurreren met de bestaande reuzen omdat ze zo’n enorm schaalvoordeel hebben. Ze hebben directe toegang tot honderden miljoenen zo niet miljarden gebruikers en ze hebben de infrastructuur, het kapitaal en de mensen om ieder nieuw idee of iedere start-up te kopiëren of op te kopen. Maar Web3 heeft een opening gevonden, ze kunnen namelijk iets bieden wat de bestaande techreuzen niet snel zullen aanbieden: gebruikers betalen (in een eigen cryptomunt) om een product te gebruiken dat waardevoller wordt hoe meer mensen het gebruiken. Hierdoor worden gebruikers letterlijk aandeelhouder van dat product, en kunnen ze ook stemrecht krijgen, en meebeslissen over de koers van een product.

Hoe kunnen ze dit doen? In Web3 wordt de kritieke laag in de waardeketen van de Big Tech gedecentraliseerd. McCormick noemt deze laag de aggregator (verwijzend naar Ben Thompsons Aggregation Theory). Facebook is bijvoorbeeld een aggregator, een platform dat aan de ene kant zo’n 2,9 miljard gebruikers (consumenten) verzameld heeft, en aan de andere kant partijen heeft die iets aan die gebruikers te bieden hebben (suppliers). Om toegang te krijgen tot deze consumenten betaal je Facebook. Uiteindelijk is deze aggregator niks anders dan een centrale database (eindeloze lijsten met namen, relaties, interesse, foto’s, chatberichten, verjaardagen) en de gereguleerde toegang daartoe. Het is een database die steeds waardevoller wordt, hoe meer je erin stopt. En dat doen we elke dag weer vrijwillig en onbetaald.

Web3 knipt de centrale database (aggregator) uit de waardeketen en vervangt deze door een of meerdere decentrale databases (zoals blockchain). Dit verandert het verdienmodel radicaal. Een decentrale database functioneert als een soort nutsvoorziening waar iedereen zich op kan aansluiten, of je nu een app wil bouwen, deze wil gebruiken of erop wil adverteren. Iedereen betaalt of wordt betaald (in de betreffende cryptomunt) voor zijn of haar rol, inclusief degene die de servers voor deze nutsvoorziening aanbiedt.

Tot zover de belofte, hoe werkt dit dan in de praktijk?

Duizenden programmeurs en ondernemers zijn begonnen met het bouwen van Web3 en je kan het al gebruiken, ook al is het allemaal echt nog voor de early adopters en vereist het enige tijdsinvestering. Maar de basale contouren ervan beginnen duidelijk te worden. Om uit te leggen wat er verandert voor de doorsnee-internetgebruiker hebben we hieronder twee schemaatjes gemaakt. De eerste met de situatie nu, en de tweede met hoe het zou werken in Web3.

Vandaag moet je voor ieder platform een account hebben, of je nu Facebook op wil, een Google Doc wil schrijven of iets wil kopen bij een webwinkel. Iedereen heeft dan ook vele accounts, gebruikersnamen en wachtwoorden. Met als consequentie dat wachtwoorden worden hergebruikt, vergeten of dat we de boel via een e-mailtje weer opnieuw moeten instellen. Kortom, verre van ideaal. In het beste geval onthoudt onze browser, computer of passwordmanager het voor ons, maar dan nog betekent het dat je in de praktijk dus tientallen, zo niet honderden aparte accounts hebt bij iedere individuele dienst. En elke van deze diensten heeft een eigen database die jouw gegevens beheert. Wat betekent dat jouw gegevens in handen zijn van honderden bedrijven met elk verschillende mate van beveiliging, privacy-voorwaarden en ethische waarden en normen.

Los van deze onhandige en onveilige situatie, concentreert het de macht bij de databases die de meeste accounts hebben. Want hoe meer accounts en data aan elkaar verbonden kunnen worden, hoe bruikbaarder het netwerk in de database wordt. Dit wordt ook wel het netwerkeffect genoemd, en verklaart waarom het zo moeilijk, of zelf onmogelijk is om van platform te wisselen. ‘Ik wil wel van Facebook of van Whatsapp af, maar dan verlies ik de contacten en de data die ik daar heb.’

In Web3 zou je in principe met één enkel account (bestaande uit je adres in de decentrale database en je geheime wachtwoord) in kunnen loggen. In theorie zou deze constructie ook kunnen functioneren als een volwaardig Decentraal Digitaal Paspoort (DDP) dat verbonden is met een Decentrale Paspoort Database waarop een protocol draait dat door een Europese entiteit beheerd wordt, waardoor je wel (her)kenbaar bent in het online publieke domein (zie #0032).

Naast het bekende gereedschap waarmee we gewend zijn het internet op te gaan, namelijk onze computer of smartphone met daarop een internetbrowser en apps, introduceert Web3 een nieuwe tool: de wallet. De wallet is de plek waarin je jouw account beheert (hier meer info: What is a crypto wallet? (Coinbase), Cryptocurrency wallet (Wikipedia))

Een bezoekje aan een parallel Web3-universum

💭

De slag om de toekomst van het web

⚔️

Stel dat Web3 echt van de grond komt dan zullen de techreuzen uiteraard hun positie met

Stel dat Web3 echt van de grond komt, dan zullen de techreuzen uiteraard hun positie met hand en tand verdedigen en nooit hun database opgeven. In dit geval is het waarschijnlijkere scenario dat er alternatieven opkomen waar zaken aangeboden worden en dingen mogelijk zijn die de bestaande partijen niet kunnen bieden, zoals onder andere het betalen van gebruikers. Vooral voor velen in de Creator economy is Web3 aantrekkelijk, maar ook voor de reguliere webgebruiker zijn er al manieren om wat te verdienen. Zo is er bijvoorbeeld vandaag al Brave, een internetbrowser die jou in hun cryptomunt betaalt voor de advertenties die het je toont, crypto die jij weer aan contentmakers kan geven (wij doen hier ook een experiment mee), of die je voor jezelf kan houden. Big Tech zal uiteraard pogen Web3 te incorporeren zonder macht te verliezen, zo had Meta een poos geleden al plannen voor een eigen munt, Diem (voorheen Libra).

Tot zover wat Web3 is en hoe het het Web 2.0 zou kunnen vervangen. Volgende week gaan we dieper in op hoe Web3 een nieuwe architectuur van vertrouwen voor de samenleving creëert, hoe het de bestaande architectuur kan vervangen en welke radicaal nieuwe mogelijkheden het zou kunnen bieden. Uiteraard horen we graag jullie gedachtes hierover. Tot volgende week en fijn weekend!

De toekomst is van ons allemaal.

Christiaan Fruneaux & Edwin Gardner

© 0{year} de Chrononauten, All rights reversed – Spread the word!
Studio Monnik, Tolhuisweg 1, 1031 CL Amsterdam
de Chrononauten op Instagram, Twitter, LinkedIn en Facebook.
Je krijgt deze email omdat je geabonneerd bent op de Chrononauten met {email}. Als je deze emails niet meer wilt krijgen {unsub}.

#0034 / {day}-{month}-0{year}