Kan een decentraal digitaal paspoort ons tot volwaardige online burgers maken?

Beste allemaal,

In de nieuwsbrief van vorige week verkenden we de toekomst van het World Wide Web. We schreven over de problemen van het huidige World Wide Web als gezonde publieke sfeer. Vandaag gaan we hiermee door, en schrijven we over een mogelijke oplossing: ‘een gedecentraliseerd digitaal paspoort’.

Het Helen van de Publieke Sfeer

💔

Vorige week beschreven we hoe het World Wide Web de afgelopen dertig jaar is uitgegroeid tot de grootste en belangrijkste publieke sfeer die de mensheid ooit heeft gekend. Ook stelden we zes kenmerken of ontwerpprincipes voor waaraan een gezonde publieke sfeer moet voldoen. Ontwerpprincipes die overigens uit onze eigen koker kwamen, maar waarmee we voortbouwden op het werk van Jürgen Habermas. We schreven dat een gezonde publieke sfeer een (1) veilig, (2) transparant en (3) voor iedereen toegankelijk domein is waar (4) op een rationele manier (5) openbare meningen gevormd en besproken kunnen worden door (6) herkenbare leden van de gemeenschap.

Vervolgens stelden we (nogal moeiteloos) vast dat het World Wide Web bij lange na niet aan deze zes ontwerpprincipes voldoet. Hierdoor is het World Wide Web zowel commercieel als cultureel verwilderd. Deze twee onderling correlerende problemen zorgen ervoor dat het vertrouwen in onze democratische gemeenschap snel afneemt. Een gezonde publieke sfeer is namelijk essentieel voor een democratische samenleving. Het is een door iedereen gedeelde ruimte; een plek waar onderling vertrouwen, een gevoel van behoren en de ervaring van geborgenheid gestalte krijgen. Een publiek domein waar consensus en compromissen worden geproduceerd. Het resultaat van een gezonde publieke sfeer is daarom een democratische gemeenschap; een culturele samenhang van democratische waarden en normen waarin iedereen zowel zijn/haar rechten als zijn/haar plichten erkent.

Een gezonde publieke sfeer werkt als de zwaartekracht. Het houdt de middelpuntvliedende krachten van kapitalisme en politiek opportunisme in balans. Het zorgt dat alles, uiteindelijk, draait om de gemeenschap. Omdat het World Wide Web geen gezonde publieke sfeer is, hebben kapitalistische en politiek opportunistische krachten vrij spel. Met als gevolg een steeds groter onderling wantrouwen en een verdwijnend gemeenschapsgevoel. Om deze trend te doorbreken en de publieke sfeer te helen, stellen wij een radicale emancipatie van de onlinegebruiker voor: De verheffing van onlinegebruiker tot onlineburger door een gedecentraliseerd digitaal paspoort, uitgegeven door een Digitale Meent (een commons). Een bottom-up digitale architectuur, die het zwaartepunt in onze samenleving weer neerlegt bij de gemeenschap.

Van Disruptie 💥 naar Emancipatie 🤝

Voordat we verkennen hoe een gedecentraliseerd digitaal paspoort een gezonde publieke sfeer kan maken van het World Wide Web, willen we een algemene historisch-futuristische observatie met jullie delen over de maatschappelijke impact van nieuwe technologieën. De afgelopen zeshonderd jaar is er in de westerse moderniteit een interessante wisselwerking te zien tussen technologische disruptie en maatschappelijke emancipatie.

Iedere introductie van een nieuwe disruptieve technologie lijkt in eerste instantie te leiden tot de centralisatie van economische en financiële macht bij diegenen die de technologie beheersen en weten op te schalen. Als een nieuwe technologie wordt geïntroduceerd, leidt dat niet alleen tot meer welvaart, maar ook tot een ophoping van deze welvaart bij een kleine elite. Niet iedereen profiteert dus mee van de nieuwe welvaart. Sterker nog, velen zijn veel slechter af dan daarvoor. Denk bijvoorbeeld aan hoe de Industriële Revolutie in eerste instantie leidde tot de dystopische wereld die door Dickens zo verdrietig wordt beschreven in o.a. Oliver Twist.

Deze paradox van toegenomen productiviteit die leidt tot grotere armoede wordt ook wel Engels’ Pause genoemd. In een democratie duurt het blijkbaar even voordat een nieuwe technologie leidt tot een grotere welvaart voor iedereen. In West-Europa leidde de nieuwe gecentraliseerde economische macht in de 19de eeuw tot de politieke onrust van 01848, die weer leidde tot het openbreken van de gecentraliseerde macht, een eerlijkere verdeling van de nieuwe welvaart, en zelfs tot een verdieping van de democratie. Zo kreeg Nederland in 01848 een nieuwe grondwet en werd in de decennia daarna stap voor stap de welvaartsstaat opgetuigd. (Voor meer historische informatie over hoe technologische disruptie telkens na politieke onrust leidde tot een nieuwe ‘golden age’ met bijbehorende ‘lifestyles’, lees Carlota Perez.)

We hebben al eerder geschreven over deze historische wisselwerking tussen technologische disruptie en maatschappelijke emancipatie. Op een gegeven moment gaat technologische centralisatie over in maatschappelijke decentralisatie; het verdiepen van de democratische structuren in de samenleving. Ook beschreven we hoe we vijf historische fases onderscheiden in deze disruptie-emancipatielens en hoe je deze kan toepassen op de ontwikkeling van het World Wide Web:

💡 Conceptuele Disruptie (01960-01990): Ted Nelson e.a. dromen over bottom-up digitale bibliotheken die de elitaire papieren bibliotheken zouden vervangen. Niemand wist echter nog hoe je dit moest bouwen.

🛠️  Technologische Disruptie (01990-02000): Voortbordurend op de ideeen van o.a. Nelson bouwt Tim Berners-Lee een webbrowser genaamd WorldWideWeb waarmee iedereen nieuwe webpagina’s kon publiceren en aan elkaar kon linken. Niemand wist echter nog hoe je hier geld mee kon verdienen.

💰 Economische Disruptie (02000-02020): Socialemediawebsites ontdekken hoe ze geld kunnen verdienen op het World Wide Web en centraliseren de economische en financiële macht in de handen van een klein aantal megacorporaties en hun steenrijke oprichters (Big Tech). Niemand weet nog hoe je dit moet democratiseren.

En speculatief:

🗳️ Politieke Emancipatie (02000-…): Na grote maatschappelijke onrust democratiseren Brussel en Washington de macht op het World Wide Web door middel van een gedecentraliseerd digitaal paspoort dat onlinegebruikers verheft tot onlineburgers. Niemand weet nog hoe dit onze democratische cultuur gaat verdiepen.

🤝 Culturele Emancipatie (…-…): De gedecentraliseerde digitale architectuur breekt niet alleen de macht van Big Tech, maar haalt ook de wind uit de zeilen van de verwilderde onlinestammen. Het creëert een diep-democratisch platform waarop een vernieuwde cultuur zal opbloeien, met allerlei nieuwe rituelen en omgangsvormen. En niemand weet nog welke conceptuele disrupties uit deze nieuwe cultuur zullen komen bovendrijven. 

Of een gedecentraliseerd digitaal paspoort de oplossing is om de sterke middelpuntvliedende krachten van Big Tech en het politiek opportunisme een halt toe te roepen staat uiteraard ter discussie. Wat wellicht minder ter discussie staat, is wat er gebeurt als je helemaal niets doet. Want de geschiedenis leert dat als je kapitalistische en politiek opportunistische krachten de vrije hand laat, je met een oligopolie eindigt. Een centralisatie van de economische en politieke macht bij een paar monopolistische megacorporaties en een dictatoriale politieke elite. Een systeem waar de vrije burger wordt verlaagd tot onderdaan. Het is dus de hoogste tijd voor een nieuwe emancipatoire stap, waardoor de gemeenschap weer het zwaartepunt wordt van onze samenleving.

De Politieke Fase

✊

In de tech-scene is disruptie de name of the game. Iedere zichzelf respecterende start-up belooft iets te ontwrichten. Er wordt continu gezocht naar manieren om de bureaucratische structuren en de waardenketens van de oude economie te vervangen door een nieuwe digitale platformlogica. Of, in de woorden van Marc Andreessen, de oprichter van Netscape en een prominente durfkapitalist: ze geloven dat software will eat the world. Ook wordt er constant gesproken over de next big thing: de nieuwe golf van bedrijven die de macht van Google, Facebook, Apple, Amazon en Microsoft gaan breken, zoals deze bedrijven ooit de macht van IBM braken. Maar wat als de nieuwe golf van disruptie niet uit Silicon Valley komt, maar uit Washington of Brussel? Wat als de volgende grote verandering niet disruptief is maar emancipatoir?

Er zijn al tijd tekenen dat de politieke fase van de disruptie-emancipatiecyclus is aangebroken. In 02016 voerde de Europese Unie de General Data Protection Regulation in, dat individuen meer controle moet geven over hun persoonlijke data. En nadat Trump was verkozen op een golf van leugens, nepnieuws en buitenlandse misinformatie, was het iedereen duidelijk dat er iets moest gebeuren. Niemand weet alleen nog wat er dan precies moet gebeuren, behalve dan uiteraard het opbreken van Big Tech. Zo klaagde het Amerikaanse ministerie van Justitie in 02020 Google aan wegens een illegaal monopolie op het gebied van zoekmachines. En deze week verbood een marktwaakhond in het Verenigd Koninkrijk de overname van Giphy door Meta. Maar dat zijn hapsnap maatregelen. Besluiten die worden genomen zonder een helder maatschappelijk denkraam of overkoepelende strategie.

Zoals we vorige week al schreven, is het opbreken van Big Tech symptoombestrijding. Het echte probleem is dat het World Wide Web geen gezonde publieke sfeer is. In Washington, Brussel en andere hoofdsteden moet men beseffen dat de Digitale Revolutie niet zomaar een nieuwe industriële cyclus is, zoals het aanleggen van de spoorlijnen of de uitvinding van de verbrandingsmotor. Het is een informatierevolutie; het verandert de aard van het weten en dus van het vertrouwen. Een informatierevolutie luidt niet slechts een nieuwe economische cyclus in, het leidt een nieuw historisch tijdperk in. Het was een informatierevolutie, namelijk de boekdrukkunst, die de Middeleeuwen deed overgaan in de Moderniteit. Vertrouwde men eerst op het gesproken woord, daarna vertrouwde men op het gedrukte woord. En nu moeten we leren vertrouwen op het geactiveerde woord – code. (Het woord dat geen mensenhanden nodig heeft om werk te verzetten.) En dit vereist een fundamentele herdenking en herziening van onze publieke sfeer, waarvoor behoorlijke politieke intelligentie en moed voor nodig zijn.

Naast een politiek vraagstuk is het uiteraard ook een technologisch vraagstuk. Want hoe bouw je vertrouwen in een veranderlijk en corruptief medium als code? Hoe bouw je een veilige, toegankelijke, transparante digitale ruimte waar op een rationele manier consensusvorming kan plaatsvinden tussen herkenbare leden van een gemeenschap?

Enter Web3

🌐

Wij denken al een aantal jaar na over de mogelijkheden van een decentraal digitaal paspoort (DDP) dat van onlinegebruikers onlineburgers kan maken. Een instrument dat het zwaartepunt op het World Wide Web weer neerlegt bij de gemeenschap. Wat als iedere onlineburger een persoonlijk en veilig instrument heeft dat:

• je de privacy verleent die per situatie gewenst is;
• je toegang geeft tot alle (online) platformen;
• ervoor zorgt dat de data die je online genereert onvervreemdbaar in jouw bezit is;
• je online content kan authentiseren en certificeren;
• je identificeert als lid van transparante gemeenschappen;
• jouw biometrische data onvervreemdbaar in eigendom geeft, waardoor jouw identiteit veilig is en;
• je bevrijdt van bureaucratische poortwachters en bevooroordeeldheid.

Als een DDP aan deze designvoorwaarden voldoet, kan het van het World Wide Web een veilig, transparant, toegankelijk en rationeel domein maken voor consensusvorming door herkenbare leden van de samenleving.

Deze gedachte-experimenten waren altijd wat gratuit, omdat we geen flauw idee hadden hoe zoiets zou kunnen werken. We dachten aan een soort combinatie van DigiD en blockchain, maar zoals velen vonden ook wij de belofte van de blockchain nogal moeilijk op waarde te schatten. En DigiD had weer als nadeel dat het een centraal georganiseerd instrument is. Het legt de macht over je identiteit in handen van een politieke bureaucratie met belangen die niet altijd overeenkomen met de belangen van de burgers die ze representeren. Gedurende het afgelopen jaar zijn we echter steeds meer overtuigd geraakt van de belofte van de blockchain voor een nieuwe publieke digitale architectuur.

In 02020 en 02021 werden we ons namelijk bewust van een hele interessante discussie over een mogelijk gedecentraliseerd World Wide Web dat is gebouwd op publieke blockchains. Onderdeel van deze opkomende visie was ook het idee van self-sovereign identities. Individuele digitale identiteiten die worden veiliggesteld in een publieke blockchain. Wat betekend dat ze worden beheerd door een decentrale peer-to-peer gemeenschap, in plaats van dat ze worden uitgereikt door een gecentraliseerde staat of bedrijf. Dit was voor ons een eyeopener. We ontdekten vervolgens een hele scene van coders en denkers die zich al enkele jaren bezighouden met de vraag hoe een blockchain kan worden ingezet voor een veiliger, gelijkwaardiger en gedecentraliseerd World Wide Web. Ze noemen dit speculatieve idee het Web3.

Voor degenen die, begrijpelijkerwijs, nog steeds confuus zijn over wat een blockchain precies is, proberen we het hier in onze eigen woorden uit te leggen: Een blockchain is eigenlijk niet meer dan een spreadsheet. Een spreadsheet dat wordt bijgehouden door een peer-to-peer cryptografisch netwerk. Iedere peer heeft een kopie van de hele spreadsheet. Waarden in die spreadsheet kunnen alleen worden veranderd als alle kopieën van alle peers met elkaar in overeenstemming zijn. Dit betekent onder andere dat als je deze spreadsheet gebruikt voor digitale identiteiten, niemand jouw identiteit kan veranderen zonder jouw toestemming, en er geen dubbele identiteiten kunnen ontstaan. De waarden in de spreadsheet zijn integer. En met hetzelfde principe kan je ook digitale documenten authentiseren, certificeren en zelfs in eigendom geven. De blockchain is dus, in theorie, de gedecentraliseerde architectuur van vertrouwen die we nodig hebben, een architectuur die niet wordt beheerd door de staat maar direct door de burgers zelf.

Gedecentraliseerd Digitaal Paspoort

🆔

Zo, weer terug naar het World Wide Web als publieke sfeer. Hoe kan een Decentraal Digitaal Paspoort van het World Wide Web een veilig, transparant en toegankelijk domein maken waar op een rationele manier meningsvorming en consensus kan plaatsvinden door leden van een herkenbare gemeenschap? Om jullie (en onszelf) een idee te geven, volgen hier een aantal use-cases:

🛂 Toegankelijkheid & Veiligheid
Stel je voor, je komt uit je bed en logt in op je smartphone. Je smartphone maakt contact met de Europese Digitale Meent, een publieke blockchain die jouw identiteit bewaakt. De camera van je smartphone vergelijkt het beeld van je gezicht die ochtend met een afbeelding van jouw gezicht zoals is vastgelegd in je DDP. Je smartphone, of de producent hiervan, bewaart zelf geen afbeelding van jouw gezicht. Vervolgens open je de app van de New York Times voor wat smeuïge Amerikaanse politiek. Nu maakt de NYT, waar je een abonnement hebt, ook contact met je DDP en laat je binnen. Noch de NYT noch je smartphone heeft dus een gepersonaliseerd profiel van jou. Ze hebben slechts anonieme gebruiksdata.

✅ Veiligheid & Rationaliteit
Als je na het lezen van de NYT wakker bent geworden ga je aan het werk. Je bent een journalist en je hebt die ochtend een interview met een interessant persoon. Voor je begint vraag je of het gesprek on-the-record mag. Als diegene akkoord gaat zet je je smartphone aan en maak je een audio-opname van het interview. De audiofile laad je vervolgens op naar de publieke blockchain waar je je data bewaart, deze is verbonden met je DDP. Je authentiseert de file en vraagt de geïnterviewde om de audiofile ook te certificeren. Vervolgens schrijf je de belangrijkste delen van het interview uit tot een artikel en ga je naar je hoofdredacteur. Deze certificeert vervolgens ook je audiofile. Vervolgens wordt je artikel en je audiofile gepubliceerd op NRC.nl, een Decentralised Autonomous Organisation waar je voor werkt. Je audiofiles staan nog steeds op jouw blockchain, maar het artikel wordt bewaard op de blockchain van NRC.nl.

Een lezer die geïnteresseerd is in je interview opent je artikel en leest met groeiende verbazing het interview. De lezer kan bijna niet geloven wat de geïnterviewde allemaal heeft gezegd. Hij wil de journalistieke bron inzien en opent de audiofile. Omdat de lezer ook een DDP heeft, ziet hij meteen dat de audiofile in de blockchain is geauthentiseerd door jou en gecertificeerd door zowel de geïnterviewde als je hoofdredacteur. Hij beluistert vervolgens de audiofile en concludeert dat de geïnterviewde echt lijkt te hebben gezegd wat je hebt opgeschreven. Voor de zekerheid gaat hij ook nog naar je profiel op NRC.nl, waar hij je contract vindt. Dit contract is ook op de blockchain en is gecertificeerd door zowel jezelf als je hoofdredacteur. Hij leest in je contract dat er torenhoge boetes staan op het vervalsen van journalistieke bronnen. Hij is overtuigd. Dit is geen nepnieuws.

👋 Rationaliteit, Kenbaarheid en Transparantie
Terug naar jou: je bent trots op het interview, want het zet een aantal belangrijke zaken in een ander licht. Je gaat dus naar je Oprijlaan-app. Oprijlaan is een socialemedia-client waarmee je al je socialemedia-abonnementen kan beheren. Omdat alle sociale media tegenwoordig aangesloten zijn op de publieke blockchain, log je opnieuw in met de DDP. Via Oprijlaan post je je interview en audiofile op de feeds van verschillende sociale media en je tagt de geïnterviewde. Je post gaat viraal. Mensen zien in hun feed je audiofile en hun DDP vertelt hun dat de file is geauthentiseerd door jou en gecertificeerd door je hoofdredacteur en de geïnterviewde. Hun DDP vertelt hun ook meteen dat jij, je hoofdredacteur en de geïnterviewde echte personen zijn die tot dezelfde politieke gemeenschap behoren als zijzelf. Jullie zijn geen bots of buitenlandse propagandisten.

🆗 Privacy
Omdat je artikel een grote impact lijkt te hebben op een belangrijk maatschappelijk debat, voel je je uitgelaten en wil je gaan dansen. Je gaat naar de club en omdat je nogal een babyface hebt, vraagt de indrukwekkende gastvrouw naar je leeftijd. Je houdt je telefoon bibberend tegen die van haar en op haar scherm verschijnt OK, en meer niet. Geen leeftijd, geen naam, geen adresgegevens, geen andere aspecten van je identiteit behalve dat wat op dat moment nodig is. Ze knipoogt je vrolijk toe en wuift je naar binnen. Binnen dans je de blaren op je voeten.

💬 Transparantie en Consensus
In de maanden die volgen draagt je interview bij aan een belangrijk maatschappelijk debat. Omdat alle socialemediasites volgens dezelfde standaard zijn gebouwd, namelijk die van de publieke blockchain, zijn ze interoperabel. Onder #belangrijkdebat188 ontvouwt zich een transparante hiërarchie van geauthentiseerde en gecertificeerde journalistieke en wetenschappelijke bronnen die de filterbubbel overstijgt. Ook ontstaat er een transparant ecosysteem van gecertificeerde herkenbare leden van de gemeenschap. Mensen wier mening op prijs wordt gesteld door andere herkenbare leden van de gemeenschap. Zo komen de verschillende belangen duidelijk in beeld en kan er zich langzaam een consensus vormen over de weg voorwaarts.

🔐 Veiligheid
Na je maandenlang te hebben ondergedompeld in #belangrijkdebat188 besluit je dat het tijd is voor rust. Je zegt al je socialemedia-abonnementen op. Je downloadt al je belangrijke onlinecontent, zoals de interessante gesprekken die je voerde met mensen, de foto’s waarin je bent getagd, naar de Data Meent. Vervolgens geef je een aantal goede doelen en bedrijven die interessante onderzoeken uitvoeren toestemming om jouw data te gebruiken voor data-analyse en het trainen van AI. Hiervoor ontvang je een redelijke vergoeding, genoeg om een keer sjiek uit eten te gaan.

Herkenbaarheid en Lokaliteit

📍

We zijn ons ervan bewust dat het opheffen van anonimiteit door je identiteit vast te leggen in een DDP anders kan uitwerken in verschillende contexten. Gezonde democratieën zijn samenlevingen waarin een hoog onderling vertrouwen tussen mensen niet alleen gebruikelijk is, maar zelfs noodzakelijk. Dit is niet in iedere samenleving het geval. In samenlevingen die bijvoorbeeld worden geleid door een technocratische elite, zoals in China, of verweven zijn met allerlei patriarchale patronagesystemen en stamverbanden, zoals in Saudi-Arabië, kan zo’n paspoort tegen je gebruikt worden. Een paspoort kan immers zowel een instrument voor inclusie als een instrument voor exclusie zijn.

Dus hoe werkt een Europese Digitale Meent in een internationale context? Hoe krijgen mensen die niet in Europa wonen toegang tot alle apps en online diensten die zijn aangesloten op de Europese publieke blockchain? Wij kunnen ons voorstellen dat er self-sovereign-identity-blockchains worden gebouwd door bedrijven of stichtingen die interoperable zijn met de Europese standaard en mensen buiten Europa van een veilige online identiteit kunnen voorzien. Een identiteit die, mochten ze bijvoorbeeld een kritische of controversiële blogger zijn, niet kan worden teruggeleid tot een naam en een adres. Het product van dit soort blockchains is eigenlijk high-trust in een low-trust context.

Dat gezegd is een hoog onderling vertrouwen wel noodzakelijk voor een gezonde democratie. En hierin is herkenbaarheid, volgens ons, belangrijk. Mensen moeten weten dat de discussie die ze hebben over de inrichting van hun straat, buurt, wijk, stad, land of politieke unie wordt gevoerd door herkenbare leden van die respectievelijke gemeenschappen. Het World Wide Web heeft misschien geen lokaliteit, de echte wereld heeft dat wel. Je wil er niet achter komen dat de discussie die je hebt over de rotonde bij jou op de hoek in de Amsterdamse Vogelbuurt wordt gedomineerd door een stel grapjassen uit Lagos, Nigeria, of door een stel verveelde Chinese kunstmatige intelligenties. Herkenbaarheid produceert ook een bepaalde mate van online lokaliteit, wat belangrijk is voor democratische gemeenschappen die geworteld zijn in een hier-en-nu.

Herkenbaarheid en lokaliteit genereren een transparante publieke sfeer waar de afzonderlijke leden zich in kunnen herkennen. Uit deze herkenning volgt vervolgens een gevoel van behoren, waar weer erkenning uit volgt dat je niet alleen burgerlijke rechten hebt, maar ook burgerlijke plichten. Herkenbaarheid is dus een belangrijk aspect van een gezonde publieke sfeer om van onlinegebruikers geëmancipeerde onlineburgers te maken. Wat is immers een gemeenschap nog als niemand elkaar herkent en erkent?

Culturele Emancipatie

✨

Stel dat de politiek de moed kan vinden om een publieke blockchain te bouwen en als standaard te instaleren, wat betekent dit vervolgens voor onze cultuur? Een blockchain heeft zoveel interessante mogelijkheden. Het kan slimme contracten ondersteunen die zichzelf uitvoeren zonder menselijke interactie, het kan online documenten schaars maken met zogenaamde non-fungible tokens, het kan decentrale autonome organisaties ondersteunen en het kan, uiteraard, allerlei decentrale betaalmiddelen ondersteunen. Maar wat een DDP vooral doet, is de publieke sfeer helen en een nieuw platform van vertrouwen creëren waarop een nieuwe geëmancipeerde digitale samenleving kan ontstaan. Een toekomstige samenleving waarvan we de nog wazige contouren wellicht al kunnen herkennen, als we goed om ons heen kijken.

👉🏾        Gisteren, bij het afronden van deze nieuwsbrief, lazen we dat de Europese Unie betrokken is bij het ontwikkelen van een European Self-Sovereign Identity Framework. We hebben het niet goed kunnen bestuderen maar, als het waar is, is het een interessante ontwikkeling.

De toekomst is van ons allemaal.

Edwin en Christiaan

⚠️

🐌 De komende tijd zullen we een wat trage tweewekelijks ritme aannemen zodat we wat tijd hebben om ons boek Alles Komt Goed; Indrukken uit de Gewortelde Tijd (werktitel) af te ronden. De volgende editie die op 18 december verschijnt zal onze kerstspecial zijn met extra veel kijk-, luister- en leesvoer. 🎄 Tot dan!

PS 1: Steun ons 🦁 – We doen een crypto-experiment om eens te kijken wat Web3 ons kan brengen als contentmakers. 

PS 2: De Chrononauten zijn betrokken bij Foreland, een spannende nieuwe en innovatie plek in Arnhem waar gedurende drie maanden, van maart tot en mei 02022, kunstenaars, ontwerpers, wetenschappers, ingeniseurs en onderzoekers bij elkaar worden gebracht rondom een eerst pilotproject: Hydromax.

Foreland doet breed onderzoek naar de menselijke maat van technische innovaties. Welke maatschappelijke impact brengt een succesvolle implementatie van Hydrogen in de maatschappij? Wat betekent het om een huis als klein waterstof fabriekje te hebben en de buren niet? Wat doen we met al dat water wat vrijkomt? Welke kansen biedt het schoon verbranden van waterstof? Foreland onderzoekt de bijwerkingen van de waterstof industrie die misschien wel dé drijvende kracht zijn voor verdere innovatie en acceptatie van waterstof in de maatschappij. Foreland is opgericht omdat er naast de technologische ontwikkelingen van innovatieve industrieën zoals die van waterstof, ook moet worden gekeken naar de culturele acceptatie: Hoe zorgen we ervoor dat waterstof een onmisbaar onderdeel wordt van ons dagelijkse bestaan? Foreland zet de verbeelding in om waterstof zichtbaar te maken.

Er zijn nog een aantal plekken beschikaaar, de deadline voor aanmelding is 20 december 02021. Naast deelnemers is Foreland ook op zoek naar partners. Voor meer informatie over beide kun je deze PDF raadplegen. Hierin vind je ook meer praktische informatie en contact gegevens.