📬 In deze nieuwbrief een vooruitblik op de onderwerpen waar we de komende maanden over willen schrijven en wat lees- en luistertips over de zoektocht naar een sociaal vangnet voor de digitale economie.

Beste allemaal,

We hopen dat jullie ook een fijne vakantie hebben gehad of binnenkort nog even weg mogen, wij zijn in elk geval weer terug en we hebben veel zin om weer aan de slag te gaan. Hopelijk heeft ons korte zomerverhaal De Wolf jullie de afgelopen vier weken kunnen bekoren (hier is het in vier delen terug te lezen). Qua vorm was het vooral een experiment, om te kijken of dit iets is voor de Chrononauten. Daarom zijn we erg benieuwd wat jullie ervan vonden, of het werkte (of niet) en hoe het beter zou kunnen. Dus stuur ons vooral een mailtje met je commentaar.

In deze editie hebben we een korte follow-up bij ‘#0012 / 🤖 Wat als de robots ons werk overnemen?’ en openen we het nieuwe Chrononautenseizoen door jullie kort te vertellen waar we de komende maanden over willen schrijven. Er zal de komende tijd vast nog meer op ons pad komen, maar de volgende onderwerpen willen we sowieso gaan behandelen:

Volgende week

☁️

Wat kost broeikasgas?

De opkomst van de koolstofeconomie en atmosfeerpolitiek.

De bosbranden, overstromingen en hittegolven van deze zomer laten zien dat er een kostbare prijs voor CO2 betaald wordt. Een prijs die wordt afgerekend in mensenlevens, natuurschade en kapitaalvernietiging, en die in rekening wordt gebracht bij degenen die toevallig op de ‘verkeerde’ plek leven.

CO2 en andere broeikasgassen zijn zogenaamde negatieve externaliteiten; bijproducten van economische activiteit waar geen prijskaartje aan hangt, en die dus ook niet meewegen in het economische verkeer, maar waar uiteindelijk wel iemand of iets de prijs voor betaalt. Met andere woorden: er wordt afgerekend als je huis onderloopt of afbrandt, de oogst vernietigd wordt of als je je naasten verliest, of het zelfs met je eigen leven moet bekopen. Met andere woorden: de markt faalt hierin en heeft een aantal nieuwe spelregels nodig die ervoor zorgen dat broeikasgassen geïnternaliseerd in plaats van geëxternaliseerd worden.

Er zijn nu al verschillende instrumenten actief: koolstofbelastingen, uitstootplafonds, handel in emissierechten en de EU heeft aangekondigd dat het met een CO2-importheffing wil komen voor landen waar koolstof niet of onvoldoende belast wordt. Veel van deze constructies werken nog niet goed (genoeg). De prijzen voor een ton CO2 variëren internationaal van een enkele dollar tot honderd dollar, veel industrieën krijgen gratis emissietegoed, en vooralsnog is er geen geld te verdienen met het onttrekken van koolstof aan de atmosfeer, behalve wanneer je iemand anders z’n uitstoot compenseert. Maar geleidelijk zullen de belastingen zwaarder worden, de emissierechten duurder en zal koolstof onderdeel van de boekhouding worden.

Volgende week willen we verkennen op welke manier de atmosfeer een nieuwe politieke en economische arena kan worden. Welke economische innovaties kunnen we invoeren? Hoe houden we bedrijven en landen aansprakelijk? Welke nieuwe geopolitieke conflicten liggen er in het verschiet? Maar ook, hoe komen we thuis in een nieuw klimaat?

September

🚀

Space: The Final Frontier

Van arena voor natiestaten naar onontgonnen domein voor ruimteavonturiers.

Aan het begin van deze zomer keken velen verbijsterd naar hoe twee miljardairs, Jeff Bezos en Richard Branson, elk in hun eigen ruimteschip voor een paar minuten euforisch door de ruimte zweefden. Los van het feit of je hier nu van walgt of van smult, het is een teken aan de wand: de ruimtevaart gaat een nieuwe fase in. De ruimte is niet meer exclusief het terrein van natiestaten en wetenschappers, commerciële partijen zullen een steeds grotere rol krijgen.

Welke beloftes jagen deze ruimteavonturiers na? Wat is eigenlijk de businesscase voor de commerciële ruimtevaart behalve toerisme? Van wie is al die ruimte en van wie zijn haar hemellichamen? Zullen we de fouten van het kolonialisme gaan herhalen, of zal het deze keer anders gaan? En kan onze planeet de lancering van een commerciële ruimtevaartsector überhaupt wel aan? Wat betekent het als de mensheid buitenaards wordt?

Oktober

🚀

De Donkere Stad

Een stad onder de sterren waar je je passagier van ruimteschip aarde voelt.

In aanloop naar de Nacht van de Nacht (30 oktober) willen we een toekomstscenario met jullie delen waar we al een aantal jaren onderzoek naar doen: De Donkere Stad. Een stad zonder lichtvervuiling, waar de Melkweg zichtbaar is en waar onze biologische klok het levensritme bepaalt. Een duister stedelijk landschap dat ons helpt een veilig, magisch en onthaast leven te leiden.

Samen met ontwerpers en wetenschappers onderzochten we hoe we straten en huizen zo kunnen ontwerpen dat ze ruimte geven aan de sterrenhemel en donkere woonculturen mogelijk maken. We ontwikkelden nieuwe stedenbouwkundige ontwerpprincipes zoals duisterniscorridors voor het nachtleven en lichtpaspoorten die de lichtgevoeligheden per diersoort als voorwaarden laten gelden voor de openbare verlichting.

Follow-up

#0012 / 🤖 Wat als de robots ons werk overnemen?

Zo’n maand geleden namen we jullie mee door een uitgebreide flowchart waarin we verkenden wat er zou gebeuren als robots steeds meer van ons werk gaan overnemen en wat dat betekent voor ons sociale contract en vangnet.

Chrononaut Wouter Blokdijk tipte ons eens te kijken naar Nicolas Colins ideeën over een Great Safety Net 2.0. Hoewel Colin geen kant-en-klare oplossingen heeft en hij niet voor een basisinkomen is, is zijn analyse van het eerste  sociale vangnet, dat na de Tweede Wereldoorlog ontstond en dat werd ingeluid door wat historici de Second New Deal noemen, een nuttige spiegel om de ingrediënten voor de volgende update van het socialezekerheidsstelsel in beeld te krijgen. Nicolas legt uit dat het eerste socialezekerheidsstelsel werd gebouwd rond de fabrieksarbeider en op drie pilaren leunde: een sociale verzekering van risico’s (ouderdom, ziekte, werkloosheid), het verschaffen van toegang tot kapitaal (hypotheken en leningen) en vakbonden die zorgden voor collectieve onderhandelingsmacht.

Colin laat zien dat het genetwerkte individu, de freelancer of zzp’er, nu eigenlijk model zou moeten staan voor een nieuw socialezekerheidsstelsel. Als je meer wil weten kan je deze lezing van hem bij Google bekijken, of lees zijn boek Hedge: A Greater Safety Net for the Entrepreneurial Age. De diagrammen hierboven en onder komen uit zijn boek.

Een andere vooraanstaande denker waarop Wouter ons attendeerde is Carlota Pérez. Zij schreef Technological Revolutions and Financial Capital: The Dynamics of Bubbles and Golden Ages. Een canoniek werk dat door vele tech-investeerders als een soort bijbel wordt gezien. Het is een gedetailleerdere economisch-historische onderbouwing van de disruptie-emancipatiedynamiek die wij in ‘Build in Public #06 / Hoe maatschappelijke verschuivingen te duiden’ uiteen hebben gezet. We moeten onze modellen nog eens uitgebreider naast elkaar leggen, maar op één punt zijn we het in elk geval met elkaar eens: het is de overheid die uiteindelijk een nieuwe ‘Golden Age’ inluidt door nieuwe wetgeving en herverdeling van de economische welvaart.

🎧 Als je een introductie op Pérez en haar model wil, dan is dit gesprek tussen Azeem Azhar en haar een aanrader (podcast).

Dat was het voor deze keer, we hopen dat jullie net zoveel zin hebben in een nieuw Chrononautenseizoen als wij. Tot volgende week!

Veel groeten,
Edwin Gardner & Christiaan Fruneaux

© 02025 de Chrononauten, All rights reversed ;) Spread the word!
Studio Monnik, Tolhuisweg 1, 1031 CL Amsterdam
de Chrononauten op Instagram, Twitter, LinkedIn en Facebook.
📚 Chrononauten boekwinkel
Je krijgt deze email omdat je geabonneerd bent op de Chrononauten met . Als je deze emails niet meer wilt krijgen uitschrijven.

#0017 / 10-06-02025