In deze nieuwsbrief:

💬  Het beste uit de comments. Trotse schrijnwerkers in Zweden en de betekenis van manuele en emotionele intelligentie in Star Trek.

↩️ Een follow-up op onze nieuwsbrieven over bewustzijn en de zelfrijdende samenleving.

🌍 Tot slot een paar uitzoomers. Vitamines voor het oprekken van de tijdsgeest met onder andere waarom kloktijd ons niet goed helpt om de klimaatdeadlines te halen.

Beste allemaal,

Deze week ruimte voor jullie, de Chrononauten-community. Want vaak gaat het gesprek over de ideeën en scenario’s die we met jullie delen in de comments, in een draadje op Twitter of in een ouderwetse elektronische mail. Deze uitwisselingen zijn zeer waardevol voor ons. We krijgen inzicht in hoe ons werk bij jullie resoneert en waar de losse eindjes zitten. Maar we willen dit gesprek graag groter en belangrijker maken, daarom gaan we proberen om hier om de week ruimte voor te maken in de nieuwsbrief zelf. Met als doel de gesprekken die zijn ingezet voort te zetten en gedachtegangen verder te verkennen. We zullen de meest waardevolle commentaren en suggesties uitlichten en doorgeven. Daarnaast zullen we in het verleden geïntroduceerde denkkaders en toekomstscenario’s verrijken met verdieping en actualiteit. De toekomst is immers nooit af.

Behalve meer ruimte voor de community, willen we de komende tijd ook wat meer gaan experimenteren met visuele vormen. Zoals kaarten van denkkaders, flowcharts voor scenario’s, en geïllustreerde verhalen. Het wordt een interessante uitdaging waar Paul van de Bergh (zie BiP #06) en Edwin samen gaan kijken hoe dit kan werken binnen het sobere medium van de e-mail.

💬 

Het Beste uit de Comments

In reactie op #0007 / 🎒 Onderwijs als ongelijkheidsmotor.

In deze editie onderzochten we de maatschappelijke problemen die voortvloeien uit de manier waarop het onderwijssysteem onderscheidt maakt tussen ‘hoog’- en ‘laag’-opgeleiden en stelden we een oplossingsrichting voor waarin emotionele en manuele intelligentie net zo waardevol geacht wordt als cognitieve en creatieve vaardigheden. Renee Wever en Dirk Vis hadden interessante aanvullingen hierop.

🛠️  Renee Wever werkt als professor aan de Linköping Universiteit (Zweden) en hij vertelde over de twee manieren van afstuderen aan de Carl Malmsten Furniture Studies, een meubelschool verbonden aan zijn universiteit (hier het Twitter-draadje). Je kan daar kiezen of je afstudeert met een meesterproef, een geschreven scriptie of een combinatie van beide. Interessant is dat de meesterproef, waarmee je de titel schrijnwerker krijgt, onder de studenten een stuk populairder is dan de bachelorgraad die je bij het afronden van een scriptie krijgt. Het lijkt te komen doordat veel docenten zelf ook de schrijnwerkersgraad hebben en hier uitermate trots op zijn en dit afstralen op hun studenten. Volgens Renee werkt de meesterproef ongeveer zo: ‘Bij die meesterproef maak je een plan van wat je wilt maken, waarna bestaande meesters een urenbudget bepalen waarbinnen je dat moet doen. Zij beoordelen ook het eindresultaat.’

Het werk dat uit hun handen komt is het bewijs van hun kunnen. Dat is niet anders dan bij een scriptie. Maar wat uiteraard essentieel is, is dat hun kunnen in essentie hun handwerk is, en niet het schrijven erover. Dit inzicht zou wel op meer opleidingen toegepast kunnen worden waar de kern van het vak bestaat uit tactiele en emotionele intelligentie.

Een vraag die nog openbleef was of de ‘hoog-laag’-opgeleidenkloof in Zweden ook kleiner is. Wij hadden namelijk een verhaal gehoord over hoe dokters en loodgieters elkaar in Zweden nog regelmatig tegenkomen op feestjes, en dat er meer ‘hoog-laag’ gemixte relaties zijn dan in Nederland. Misschien weet een van jullie hier wel meer over. Wat Renee ons nog wel kon vertellen is dat in Zweden iedereen tot z’n 15de naar dezelfde school gaat, en dat alle opleidingen daarna ‘gymnasium’ heten, los van welke richting je doet.

🖖 Dirk Vis haakte in de comments aan op onze analyse dat er in Star Trek geen ruimte zou zijn voor manuele intelligentie. Hij wijst ons op het feit dat manuele intelligentie wel degelijk ‘in menig aflevering wordt gewaardeerd, bijvoorbeeld in de vorm van boetseren, tuinieren, martial arts, handmatig de schotel aan de romp van de Enterprise dokken, of het ruimteschip als het echt hairy wordt toch liever manueel laten besturen door Picard. Ook emotionele intelligentie komt iedere keer terug in hoe goed men elkaar kent, behandelt, en hoe belangrijk de intuïtie is, maar vooral ook dit: het Star Trek-universum toont achter alle technische abracadabra, shiny gadgets en techno-decor vooral een spiritueel intelligent bestaan, en dat is minstens even emo als creatief en cognitief, en wellicht zelfs lichamelijk/manueel.’

Wat onzes inziens vooral interessant is aan bovenstaande voorbeelden, is dat ze zeker manuele intelligentie vereisen, maar dat ze tegelijkertijd ook grotendeels niet-essentieel zijn. Chrononaut Christiaan reageerde: ‘Op het manueel repareren van de schotel na zijn het hobby’s geworden. Niet minder belangrijk maar wel iets wat je doet voor jezelf, niet voor de gemeenschappelijke zaak. De mensen aan boord van de Enterprise zijn vooral erg thuis in complexe cognitieve materie. Dat is wat hun aanwezigheid aan boord legitimeert, dat ze iets weten van astrofysica, engineering, antropologie of andere analytische zaken. Mijn gevoel was altijd dat niemand aan boord alleen manuele vaardigheden bezat, die kwamen altijd in combinatie met andere meer cognitieve skills – de skills waarvoor ze ook aan boord waren.

Wat betreft emotionele vaardigheden heb je denk ik een goed punt. Misschien is de relatief kalme, emotionele en spirituele atmosfeer aan boord wel een teken dat iedereen lekker in zijn vel zit. Maar de kalmte vind ik ook bedriegend. Het voelt een beetje als Tokio – een meer ordelijke, beschaafde stad zal je niet snel vinden. Toch broeit er daar wat onder de oppervlakte. Stille sociale wateren, diepe psychologische gronden. Ik heb toch het idee dat emotionele intelligentie niet de afwezigheid van emotie behelst, zoals ik vaak het idee heb met Star Trek, maar eerder het erkennen en kanaliseren van emoties naar persoonlijke groei. Emoties mogen er juist zijn.’

↩️
Follow-Ups

Re: #0003 / 🧠 Bewustzijn en het Einde van het Materialisme

Stel dat een kunstmatige intelligentie zou kunnen praten over zijn subjectieve ervaring en hoe het voelt om bewust te zijn, is die intelligentie dan daadwerkelijk bewust? David Chalmers denkt van niet (zie de filosofische zombie), maar Joel Frohlich schrijft, in het artikel Here’s How We’ll Know an AI is Conscious, dat dit wel eens de basis zou kunnen zijn voor een soort Turing Test voor bewustzijn. Een test die op een gegeven moment wel eens essentieel zou kunnen zijn om te voorkomen dat we per ongeluk vroegtijdig een kunstmatig bewustzijn, en daarmee misschien wel kunstmatig leven, de nek omdraaien.

Re: #0005 / 🚘 De Zelfrijdende Samenleving

Voordat de zelfrijdende toekomst ooit zal arriveren moet de chauffeurloze wagen nog door heel wat hoepels springen. Veruit de grootste uitdaging hierin is dat de huidige kunstmatige intelligentie nog lang niet goed genoeg is. Daarom zijn verschillende mobiliteitsstartups nu ook aan het inzetten op wat lager hangend fruit.

🚛 Zijn vrachtwagens makkelijker zelfrijdend te maken dan personenauto’s? Snelwegen zijn immers een stuk makkelijker te navigeren dan binnensteden en vracht is nu eenmaal niet zo veeleisend als menselijke passagiers. Dit was aanvankelijk de gedachte, maar zo simpel is het helaas niet. Omdat trucks groter en zwaarder zijn moeten ze ook twee keer zo ver ‘in de toekomst kijken’ om veilig te kunnen rijden (10 seconden, in plaats van 5 seconden voor personenauto’s). De remweg is langer en de mogelijkheid tot het maken van spectaculaire manoeuvres kleiner. En misschien is de veiligheid wel nog belangrijker dan bij personenauto’s, want als het met een vrachtwagen fout gaat zijn de gevolgen al snel catastrofaal [🔐 Bloomberg].

🚲 Krijgen we binnenkort ook zelfrijdende fietsen? Peng Zhihui bouwde er in elk geval al eentje in slechts vier maanden. In z’n eentje en geheel open source. Hij publiceerde begin deze maand een video op YouTube waarin de fiets geheel zelfstandig rondfietst met een tasje aan z’n stuur. Kijk ’m hier. En voor de nerds hier de Github repository van zijn project.

🛺 Zou de elektrificatie van mobiliteit kunnen zorgen voor een golf aan Canta’s? Soms is de toekomst niet high-tech, komt die niet uit Silicon Valley en is die niet zelfrijdend. In China zijn kleine elektrische autootjes, waarvoor geen nummerbord en geen rijbewijs nodig is, razend populair. In het artikel The Road to Electric is Filled with Tiny Cars doen ze verslag van dit fenomeen. De autootjes zijn vooral aantrekkelijk omdat ze tussen de 600 en 2500 USD kosten, wat voor veel Chinezen een stuk betaalbaarder is dan een personenauto (zo’n 40% van de bevolking – 600 miljoen mensen – verdient gemiddeld zo’n 150,- per maand). De Canta’s zijn daarnaast interessant omdat deze autootjes niet gemaakt worden door grote merken, maar door mkb’ers die makkelijk en flexibel gebruik maken van de rijke maakindustrie en snelle productieketens van China.

🤖 Maar goed, gaat het dan ooit lukken om een AI te maken die goed genoeg is voor het besturen van een auto, of zichzelf moet zien te redden in de wereld? De onderzoekers van DeepMind denken dat we er met de huidige benadering van reinforcement learning kunnen komen, maar een ander team van onderzoekers denkt echter dat er dieper inzicht nodig is in hoe neurale netwerken (de populairste vormen van AI) hun werk eigenlijk doen. Vandaag de dag is het grote probleem dat neurale netwerken iets leren op basis van trial & error, maar hoe dit binnen zo’n kunstmatig neuraal netwerk tot ‘kennis’ leidt is niet duidelijk. Niemand, inclusief de programmeurs zelf, kan goed uitleggen hoe een bepaald neuraal netwerk doet wat het doet. Kunstmatige intelligentie is nu als het ware nog een zwarte doos met een data in- en output, maar het proces hiertussen kan vooralsnog niet goed uitgelegd worden.

Onderzoeker Sho Yaida van Facebook AI wil dit gaan oplossen. Met zijn team publiceerde hij The Principles of Deep Learning Theory: An Effective Theory Approach to Understanding Neural Networks [PDF]. Deze publicatie is een eerste poging om te duiden wat er precies in de zwarte doos van kunstmatige intelligentie gebeurt [Silicon Angle]. Dit is volgens hem essentieel voor de vooruitgang in AI. Hij maakte een mooie historische analogie tussen waar kunstmatige intelligentie vandaag staat en waar de stoommachine aan het begin van de industriële revolutie stond:

‘Though the steam engine changed manufacturing forever, it wasn’t until the laws of thermodynamics and the principles of statistical mechanics were developed over the following century that scientists could fully explain at the theoretical level how and why it worked.

That lack of understanding didn’t prevent the steam engine from being improved, (…) but many of the improvements made were a result of trial and error. Once the principles of the heat engine were discovered by scientists, the pace of improvement increased much more rapidly.’

🌍
Uitzoomers

Vitamines voor het oprekken van de tijdsgeest

⏱ De klok regeert en coördineert de moderne wereld en produceert een tijdsbeleving die is losgezongen van de natuurlijke ritmes. In het essay ‘The Tyranny of Time’ onderzoekt Joe Zadeh de oorsprong van de klok en hoe de moderne ontkoppeling van natuurlijke ritmes ons het zicht ontneemt op de urgentie van de planetaire crises waar we voor staan. Zadeh schrijft: ‘One can’t help but wonder if the constant framing of the climate crisis in clock time deadlines, which then pass without comment, has contributed to the inability and inertia of many to comprehend the seriousness of what is actually happening.’

🌒 Om aan de dwingende kloktijd te ontsnappen ontwierp Scott Thrift drie nieuwe klokken die een meer bewuste en een rustige tijdservaring cultiveren. Op de Day-, Moon- en Year-klok maakt de wijzer één rondje per dag, één rondje per maancyclus en één rondje per jaar (hieronder te zien van links naar rechts). Thrift noemt deze klokken instrumenten om mee ‘in de tijd’ te zijn. Bij de Long Now Foundation vertelde hij er meer over (Video, 5min). [daymoonyear.com]

Dat was 'm voor deze week. We horen graag jullie gedachten en ideeën. Fijn weekend!

Groetjes,

Edwin Gardner & Christiaan Fruneaux

© 02025 de Chrononauten, All rights reversed ;) Spread the word!
Studio Monnik, Tolhuisweg 1, 1031 CL Amsterdam
de Chrononauten op Instagram, Twitter, LinkedIn en Facebook.
Je krijgt deze email omdat je geabonneerd bent op de Chrononauten met . Als je deze emails niet meer wilt krijgen uitschrijven.

#0009 / 17-03-02025