Toegepaste Futurologie en Speculatieve luisterervaringen
Eindejaarsnoties
Beste allemaal,
Het jaar is bijna ten einde, en dus een goed moment om te bezinnen waar we staan. Niet alleen met deze nieuwsbrief maar ook met onze futurologiepraktijk; Studio Monnik. Hier vertellen we terloops wel eens wat over, maar in deze editie willen we iets meer vertellen over hoe wij toekomstdenken vertalen naar vormen die bruikbaar zijn voor organisaties. En afsluitend natuurlijk wat doe- en luistertips voor de donkere dagen.
Wij gaan er elk geval even uit, en zijn er in de tweede week van januari weer . 13 januari kunnen jullie weer een nieuwe editie op jullie digitale deurmat verwachten.
In het nieuwe jaar willen we de productie van de Atlas van het Lange Nu iets gestructureerder gaan aanpakken. Het plan is dat Christiaan en ik elke maand een long read schrijven. Stukken waar we wat langer aan kunnen schrijven en sleutelen, zodat ze hopelijk aan kwaliteit en leesbaarheid winnen zonder dat we de informele charme en eigenheid van dit medium verliezen. Het plan is om de long reads af te wisselen met gecureerde edities met daarin tips, leesvoer en korte gedachtes en terloopse inzichten.
Deze gecureerde edities gaan we samen met onze nieuwe nieuwsbrief-redacteur, Jaël Poelen, maken. Volgend jaar zullen jullie wel verder kennis maken met hem en zijn werk.
Inhoudsopgave:
Toegepaste Futurologie
AI Impact Game — De rol van AI in het toekomstige onderwijs verkennen door in de huid te kruipen van leraren, leerlingen en de directeur van een school.
Future User Journey — Verken een mogelijke toekomst door de ogen van hun gebruikers.
Donkere Dagen Tips
Solarpunk in de Bieb (OBA)
Nederland op de Tekentafel (Nieuwe Instituut)
Speculatieve luisterervaringen (Podcast tips)
Toegepaste Futurologie
Chris en ik zijn de afgelopen 10 jaar gespecialiseerd geraakt in het inzetten van historisch-futurisme, scenario’s en speculatieve verbeeldingen om toekomstvraagstukken te concretiseren. Dit werk doen we als Studio Monnik. Afgelopen jaar hebben we een paar mooie projecten gedaan en nieuwe vormen verkend.
1/5: AI Impact Game — Dit najaar hebben we een nieuwe vorm getest: de Impact Game. Een rollenspelworkshop waarin de deelnemers relevante ontwikkelingen en trends binnen een toekomstscenario verkennen.
Kennisnet (de ICT-denktank en -bouwer voor het funderend onderwijs) vroeg ons of we een tool konden ontwikkelen waarmee ze de onderwijssector bewust kunnen maken van de potentiële impact van generatieve AI. Het idee was om zowel de kansen als bedreigingen binnen een onderwijskundige context invoelbaar en bespreekbaar te maken, om zo onderwijsprofessionals een idee te geven bij de (on)wenselijke rol van AI in het onderwijs.
In deze workshop stap je in de schoenen van de leraren, leerlingen en directeur van een school en verken je met elkaar wat generatieve AI voor jullie persoonlijk en als school betekent. Het spel is soort tijdreis waarin je met je school naar 02027 en daarna naar 02030 reist en geconfronteerd wordt met steeds verdergaande AI-innovaties, hun implicaties en de wetgeving die daar weer op reageert.
We hebben afgelopen maanden een aantal try-outs gedaan, en het was een groot succes. De deelnemers ervaren de workshop, die 3 uur duurt, als een rollercoaster. De tijd vliegt voorbij, morele dilemma’s dienen zich aan, er moeten beslissingen genomen worden en dan staat de volgende verandering alweer klaar.
In 02024 gaat Kennisnet ‘op tour’ met de AI Impact Game (werktitel). We houden jullie op de hoogte als er meer informatie beschikbaar komt.
Voor ons was deze rollenspelvorm nieuw, maar erg interessant om te ontwikkelen. Voorheen deden we de storytelling in onze workshops grotendeels zelf, maar deze nieuwe vorm zorgt ervoor dat het verhaal zichzelf vertelt, en dat het workshoppubliek veel actiever deelneemt.
Deze vorm kan op allerlei manieren worden ingevuld om uiteenlopende ontwikkelingen en strategische scenario’s te verkennen. Denk bijvoorbeeld aan de toekomst van de zorg verkennen als directeuren, artsen en verplegers van een ziekenhuis. De toekomst van een landschap dat teruggegeven moet worden aan de zee, bezien door de ogen van haar bewoners.
2/5: Future User Journey — Om te verkennen wat een gebruiker zal ervaren als er een nieuw product wordt ontwikkeld worden er vaak user journey’s gemaakt. Een handige vorm, omdat je zo op een toegankelijke manier kan laten zien hoe een product of dienst werkt, voordat je ‘m daadwerkelijk gaat maken.
Bij een toekomstscenario is kan je dit ook doen, alleen gebruikt de gebruiker nu niet een mogelijk nieuw product, maar een complete, (nog) niet bestaande, speculatieve wereld. Binnen workshops gebruiken we deze vorm vaak als een manier om een bepaalde toekomst invoelbaar te maken. We hebben geleerd dat hoe concreter je de toekomst maakt, hoe beter men er iets van kan vinden en er een duidelijk gesprek over gevoerd kan worden.
Dit jaar maakten we voor het eerst een Future User Journey als project op zich dat antwoord moest geven op een complex ruimtelijk vraagstuk: Als in 02070 de economie gericht is op het produceren van brede welvaart hoe vertaalt dit zich dan naar ruimtelijk beleid en planning?
Samen met Brede Welvaarts-econoom Charan van Krevel en stedenbouw- en landschapsbureau Karres en Brands bedachten we Het Levenslange Leerlandschap en hoe dat ervaren wordt door de ogen van een van haar toekomstige gebruikers: Brechtje Bouali. Hier kan haar verhaal lezen.
We hebben veel gemerkt dat deze vorm erg resoneert en veel aanknopingspunten biedt om met stakeholders in gesprek te gaan. We hopen deze vertelvorm in 02024 verder te ontwikkelen door bijvoorbeeld speculatieve fictie podcasts en audioverhalen te gaan ontwikkelen. Stay tuned! Voor wat inspiratie, zie alvast het podcast-lijstje hieronder 👇
Donkere Dagen Tips
3/5: Solarpunk in Bieb — Mediapsycholoog Priscilla Haring geeft op 27 december in de OBA De Hallen (Amsterdam) tussen 13:00 en 17:00 uur een laagdrempelige Solarpunk workshop. Deelname is gratis, 12 jaar en ouder, maximaal 20 deelnemers. Hier kan je je aanmelden en meer informatie vinden.
4/5: Nederland op de tekentafel. 100 jaar toekomstideeën — Vorige week opende in het Nieuwe Instituut (Rotterdam) een tentoonstelling met daarin plannen, tekeningen en maquettes die tonen hoe er de afgelopen honderd jaar toekomstplannen voor Nederland zijn gemaakt. Van hoe we zouden kunnen wonen tot hoe het land te laten verwilderen en weer terug te geven aan de zee.
Het is dan ook extra leuk dat wij hier tussen mogen hangen met een kleine preview uit Alles Komt Goed.
De tentoonstelling staat maar liefst een half jaar en is een perfect uitstapje tijdens de donkere dagen mocht je in de buurt van Rotterdam zijn.
Meer weten, in de Trouw en de Architect staan besprekingen.
5/5: Speculatieve Luisterervaringen — Een paar weken geleden werd ik geïnterviewd door podcast- en programmamaker Rinke Vreeke voor haar onderzoeksproject Stadscenario’s, over het bouwen van werelden en de waarde van het auditief verkennen van speculatieve stadsscenario’s. Rinke produceerde zelf verschillende fictie- en non-fictie-audioverhalen over toekomsten, zie hier meer van haar werk. En ze produceerde de podcast Ansicht (zie hieronder).
Naar aanleiding van het gesprek verdiepte ik me eens in de rijke wereld van de speculatieve fictie podcasts en hoorspelen. Uiteraard zijn er de classics die iedereen wel kent, zoals het hoorspel War of the Worlds, dat bij de uitzending in 01938 voor massahysterie zorgde omdat luisteraars geloofden dat er zich daadwerkelijk een alieninvasie voltrok, en het speciaal voor de radio geschreven Hitchhiker’s Guide to the Galaxy, uitgezonden op de BBC in 01978.
Maar ik ontdekte dat de speculatieve fictie hoorspelen in podcastland springlevend zijn! Hieronder een paar speculatieve fictie podcasts die ik voor de donkere dagen in mijn playlist heb gezet.
The Goblet Wire is een surrealistisch hoorspel over een role playing game in een obscuur verouderd communicatienetwerk. Spelers die toegang krijgen tot dit mysterieuze spel reizen naar werelden die tot nog toe onbekend terrein zijn voor ons bewustzijn.
Within the Wires onthuld aan de hand van audiomateriaal (found footage zeg maar) uit een parallel universum. Ieder seizoen onthuld een nieuwe dimensie van deze verborgen realiteit.
In Ansicht verkennen jonge schrijvers onze toekomstige stadscultuur. Elke aflevering is een op zichzelf staand luisterverhaal en een verkenning van een mogelijke toekomst.
Hebben jullie ook leuke speculatieve podcast tips? Laat ze achter in de comments!
Veel liefs, Chris en ik wensen jullie allemaal een fijne kerst en oud en nieuw!
Tot in 02024 ✨